ابوسعید سجزی
ابوسعید
احمد بن محمد بن عبدالخلیل سجزی، از ریاضیدانان وستاره شناسان نامیایران
است در قرن چهارم هجری و حدود سال ۳۳۰ هـ. ق، در سیستان به دنیا آمد. وی
دوران کودکی و جوانی خود را در زادگاهش گذراند. ولی در اواسط عمر خود به
شیراز سفر کرده و در آن جا ساکن شد.
ابوسعید سنجری، در رساله خود به نام «رساله المدخل الی علم الهندسه» درباره
فعالیت های علمی خود می نویسد: « در سیستان ابزار عظیم و مهمی ساخته ام.
مدلی از کل عالم، متشکل از افلاک، جرم های آسمانی، مدارهای حرکت آن ها و
اندازه هایشان، مقدار فاصله ها و حجم های آن ها و شکل زمین، اماکن، شهرها،
کوه ها، دریاها، بیابان ها، درون کره های توخالیو مشبک، آن را هیئت کل
نامیده ام.»
ابوسعید سجزی همچنین در بخش هندسه، به حل مسئله تثلیث زاویه از طریق تقاطع
یک دایره با هذلولی متساوی القطرین پرداخت و نام این روش را «هندسه ثابت»
نامید. سنجزی برای اولین بار جبر هندسی را به حوزه سه بعدی توسعه داد که
این رساله اولین نمونه متون در دوره اسلامی است. وی در حوزه ستاره شناسی
نیز تبحر خاصی داشت به طوری که ساخت اسطرلاب زورقی از ابداعات وی در حوزه
نجوم به شمار می رود و نشان از اعتقاد وی به حرکت وضعی زمین است.
ابوسعید سجزی سرانجام در سال ۴۱۴ هـ. ق، درگذشت.
آثار برجای مانده:
کتاب الاختیار، تحصیل القوانین الهندسه المحدود، الزایجات الکواکب، المدخل، رساله در حل ده مساله، رساله فی باب انقسام خط مستقیم ذی النهایه، رساله فی خواص الشکل الجسم الحادث، رساله فی عمل البرکار التام و هو برکار المخروط در خصوص ساختمان پرکار تام
